มันเป็นอีกหนึ่งเช้าจันทร์ที่ฉันตื่นขึ้นมาด้วยความหวังเหมือนทุกครั้ง สัปดาห์นี้จะเป็นสัปดาห์ที่ฉันจะเริ่มออกกำลังกาย จะอ่านหนังสือก่อนนอน จะเลิกกดโทรศัพท์ทันทีที่ตื่น
แต่เวลาผ่านไปแค่สองสามวัน ก็กลับมาเป็นเหมือนเดิม กดโทรศัพท์ตั้งแต่บนเตียง เลี่ยงออกกำลังกายเพราะงานเยอะ อ่านหนังสือได้แค่หน้าเดียวก็หลับ
เอ่อ... เราทำไมถึงเปลี่ยนตัวเองได้ยากขนาดนี้นะ?
เมื่อสมองเป็นศัตรูตัวฉกาจของเรา
หลังจากที่ผิดหวังกับตัวเองครั้งที่ไม่รู้เท่าไหร่แล้ว ฉันเลยไปค้นหาคำตอบจากงานวิจัยทางวิทยาศาสตร์ และรู้ไหม? ที่เราเปลี่ยนตัวเองได้ยากนี่ไม่ใช่เพราะเราขี้เกียจหรือขาดแรงใจ แต่มีเหตุผลทางวิทยาศาสตร์ที่แท้จริง
สมองของเรามีระบบที่เรียกว่า Default Network ที่ทำงานเหมือนเป็นโหมดประหยัดพลังงาน เวลาเราทำอะไรที่เป็นปกติเคยชิน สมองจะใช้พลังงานน้อยลง แต่พอเราจะเปลี่ยนนิสัยใหม่ สมองต้องเริ่มสร้าง neural pathway ใหม่ ซึ่งกินพลังงานมหาศาล
ก็เหมือนกับการเดินไปทำงานเส้นทางเดิมทุกวัน แล้ววันหนึ่งต้องไปเส้นทางใหม่ที่ต้องใช้แผนที่ ต้องดูป้าย ต้องใช้สมาธิ เหนื่อยเป็นบ้า
โทรศัพท์และโซเชียลมีเดียออกแบบมาให้เสพติด พวกมันใช้เทคนิค Variable Ratio Reinforcement เหมือนเครื่องสล็อตในคาสิโน ทำให้เราได้รับ dopamine แบบไม่แน่นอน ซึ่งเสพติดที่สุด
ส่วนนิสัยดีๆ อย่างการออกกำลังกายหรือการอ่านหนังสือ ให้ reward ที่ล่าช้าและต้องสะสม สมองเลยเลือกความสุขชั่วครั้งแทนความสุขยาวนาน
นี่อันนี้ฉันโดนหนักมาก! เราชอบคิดว่าต้องเปลี่ยนแปลงอย่างสมบูรณ์แบบ ถ้าไม่ได้ทำตามแผนสักวัน ก็รู้สึกว่าล้มเหลวแล้ว แล้วก็เลิกเลย
ความจริง: การเปลี่ยนแปลงเป็นเรื่องของความสม่ำเสมอ ไม่ใช่ความสมบูรณ์แบบ มีงานวิจัยพบว่า คนที่ประสบความสำเร็จในการสร้างนิสัยใหม่ยอมรับได้ว่าบางวันจะพลาดได้ และจะกลับมาทำต่อในวันถัดไป
มนุษย์เป็นสัตว์สังคม เราเลียนแบบพฤติกรรมของคนรอบข้างโดยไม่รู้ตัว ถ้าเพื่อนๆ ดูซีรี่ย์จนดึกทุกคืน เราก็จะทำเหมือนกัน ถ้าคนในออฟฟิศกินข้าวผัดกันทุกมื้อ เราก็จะกินด้วย
จากงานวิจัย Harvard: ถ้าเพื่อนสนิทของเราอ้วนขึ้น เราจะมีโอกาสอ้วนตามเพิ่มขึ้น 57% เลยทีเดียว
พอเครียด สมองจะหลั่ง cortisol ที่ทำให้ prefrontal cortex (ส่วนที่ควบคุมตนเอง) ทำงานแย่ลง เราจะกลับไปใช้นิสัยเก่าโดยอัตโนมัติ
"Stress is like a highway to your old habits"
หลังจากที่รู้เหตุผลเหล่านี้ ฉันรู้สึกโล่งใจขึ้นมาก อย่างน้อยก็รู้ว่าไม่ใช่เพราะเราห่วยแตกหรือขาดกำลังใจ แต่เป็นเรื่องของกลไกทางชีววิทยาที่เราต้องเข้าใจและจัดการ
การเปลี่ยนแปลงที่แท้จริงไม่ได้เกิดจากการบังคับตัวเองด้วยความตั้งใจแรงกล้าในวันแรก แต่เกิดจากการเข้าใจระบบและออกแบบสภาพแวดล้อมที่ช่วยให้สมองทำงานร่วมกับเรา ไม่ใช่ต่อต้านเรา
ก็เหมือนกับที่ฉันไปแข่งขัน AI และไม่ได้รางวัล แต่ได้ประสบการณ์กับความรู้ที่จะทำให้ครั้งต่อไปดีขึ้น การล้มเหลวในการสร้างนิสัยก็เป็นข้อมูลที่จะทำให้เราออกแบบกลยุทธ์ที่ดีกว่าเดิม
สิ่งที่เรียนรู้ได้จากวันนี้
5 บทเรียนสำคัญที่จะเปลี่ยนมุมมองของคุณต่อการสร้างนิสัย
อย่าโทษตัวเอง
การเปลี่ยนแปลงยากเป็นเรื่องปกติทางชีววิทยา
เข้าใจศัตรู
รู้จักกับอุปสรรคทางสมองจะช่วยให้เราวางแผนได้ดีขึ้น
เริ่มต้นใหม่ได้เสมอ
ทุกวันเป็นโอกาสใหม่ในการฝึกฝนระบบ
ความไม่สมบูรณ์แบบก็โอเค
สิ่งสำคัญคือการกลับมาลองใหม่
สภาพแวดล้อมสำคัญกว่าแรงใจ
ออกแบบชีวิตให้ง่ายต่อการทำสิ่งที่ถูก
การเดินทางเปลี่ยนแปลงตัวเองมันเหนื่อยนะ แต่ยังสนุกอยู่
เพราะความสนุกมันเพิ่งเริ่มต้น และตอนนี้เราก็รู้แล้วว่าที่ผ่านมาเราไม่ได้ทำผิดอะไร แค่ยังไม่รู้กฎเกมของสมองเท่านั้นเอง
พรุ่งนี้มาลองเล่นเกมใหม่กันดีกว่า 🧠✨
และเตรียมตัวให้พร้อมสำหรับการเดินทาง 66 วันที่จะเปลี่ยนชีวิตคุณ ตั้งแต่การเข้าใจ CLEAR-PATH Framework ในวันที่ 3 ไปจนถึงเทคนิค Identity Hacking ที่ Silicon Valley ใช้ในวันที่ 5